INTERNET REHBERI - Edebiyat

Elveda Çıngız Ata!

Türk dünyasının 'Çıngız Ata'sı, dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, dün vefat etti. Yaklaşık bir aydır Almanya'nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord'da tedavi gören 80 yaşındaki ünlü yazar, komada bulunuyordu.

Hastanenin basın sözcüsü Ernd Siegler, Aytmatov'un dün saat 15.30'da hayatını kaybettiğini söyleyerek, "Suni komada iken ciğer yetmezliği nedeniyle hayata göz yumdu. Almanya'ya getirildiğinde suni komaya sokulmuş haldeydi ve hiç uyanmadı." dedi.

Aytmatov'un vefatı, Kırgızistan televizyonlarında Kırgızistan Devlet Başkanlığı Basın Dairesi'nin açıklamasıyla son dakika haberi olarak verildi. Haber, Aymatov'un yardımcısı Abdıldacan Akmataliev ise şu açıklamayı yaptı: "Yaklaşık bir aydır Almanya'da tedavi gören Türk dünyasının medar-ı iftiharı ünlü yazar Çıngız Aytmatov'u kaybettik. Başta Kırgızistan olmak üzere bütün Türk dünyasının başı sağ olsun." Cumhurbaşkanlığı Basın Daire Başkanı Dosalı Esenaliev, Zaman'a yaptığı açıklamada Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev'in Aytmatov'un cenaze töreni hazırlıkları için acil talimat verdiğini söyledi.

Cengiz Aytmatov, 'Gün Olur Asra Bedel' romanının film çekimleri için gittiği Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16 Mayıs'ta rahatsızlanmış, böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya'ya getirilmişti. 1928 yılında Kuzeybatı Kırgızistan'daki Şeker köyünde dünya gelen Cengiz Aytmatov, Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda, Bişkek Tarım Enstitüsü'nde ve Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'nde okudu. Zooteknisyen olarak bütün Kazakistan'ı dolaştı. Gazetecilik yaptı. Edebi çalışmalarına ek olarak, 15 yıl Avrupa'da SSCB'nin, ardından da Kırgızistan'ın büyükelçiliğini yapmıştı. Bütün dünyada bu yıl 80. doğum yıldönümü kutlanan Aytmatov, Nobel Ödülü'ne de aday gösterilmişti. Aytmatov'un cenazesi cumartesi günü Kırgızistan'da toprağa verilecek.

Eserleri 157 dile çevrildi

Eserleri 157 dile çevrilen ve 60 milyon adet basılan Cengiz Aytmatov, 20. asrın en büyük romancılarından biri olarak kabul ediliyor. Kendisi hayatta iken kitapları dünya klasikleri içine giren Kırgız yazarın romanlarından bir kısmı filme de aktarıldı. 'Cemile' adlı kitabı 'Bütün insanlık tarihindeki en güzel aşk romanı' diye tanımlanan Aytmatov'un kitaplarından bazıları şunlar: Zorlu Geçit, Yüzyüze, Cemile, İlk Öğretmenim, Elveda Gülsarı, Beyaz Gemi, Selvi Boylum Al Yazmalım, Gün Olur Asra Bedel, Dişi Kurdun Rüyaları, Toprak Ana, Cengiz Han'a Küsen Bulut, Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı. Azamat Damir, Nürnberg; Marat Ömürov, Bişkek

HAYATI

•12 Aralık 1928 tarihinde Kuzeybatı Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu. Adı, Cengiz Han'dan esinlenerek konulmuştur.

Gençliği sıkıntılı bir döneme denk gelmişti. O dönemde zaten yeni yerleşmeye başlayan siyasal sistem, bir de savaşla mücadele etmek zorundaydı. Çok genç yaşta çalışmaya başladı; çünkü İkinci Dünya Savaşı'nın SSCB üzerindeki etkileri gençleri de etkiliyordu, yetişkinler savaşta olduklarından, gençlere büyük iş düşüyordu. On dört yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı.

Köyünden, Kazakistan'a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan'ın başkenti olan Bişkek'e giderek burada Frunze (şimdiki adıyla Bişkek) Tarım Enstitüsü'nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova'da okudu.

Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Ardından, yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı. Yapıtları yüz ellinin üstünde dile çevrildi. Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra ülkesini Lüksemburg'da büyükelçi olarak temsil etti

Cengiz Aytmatov; edebi çalışmalarına ek olarak, Avrupa Birliği, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini üstlenmiştir. Ayrıca eski Kırgızistan Dışişleri Bakanı Askar Aytmatov'un babasıdır.

İLETİŞİM: yakup9252@gmail.com